Contact
Novartis Pharma NV/SA:
+ 32 (0)2 246 16 11
In geval van een bijwerking:
[email protected]
Tel 24/24u:
Bel: 0800 94 368
Lux: +32475319792
Waar bent u naar op zoek?
Wat is artritis psoriatica (PsA)?
Image
Artritis psoriatica (PsA) is een chronische, progressieve ontstekingsziekte. PsA veroorzaakt pijnlijke, gezwollen en stijve gewrichten1. Het behoort tot een groep aandoeningen die spondyloartritis wordt genoemd, een term die wordt gebruikt om verschillende soorten artritis te beschrijven die worden veroorzaakt door ontstekingen.
| Spondyloarthritis | Spondyloartritis |
| AXIAL SPA | AXIALE SPA |
| PERIPHERAL SPA | PERIFERE SPA |
| Psoriatic arthritis | Artritis psoriatica |
| Non-radiographic axial SpA | Niet-radiografische axiale SpA |
| Other peripheral SpA | Andere perifere SpA |
Zonder de juiste behandeling kan PsA verergeren, wat bekend staat als een PsA flare. Als PsA onbehandeld blijft, kan het blijvende schade aan de gewrichten veroorzaken2,3.
Wie kan artritis psoriatica krijgen?
PsA komt even vaak voor bij mannen als bij vrouwen4. Het kan op elke leeftijd voorkomen, maar de meeste mensen ontwikkelen het als ze ongeveer 40-50 jaar oud zijn5. Soms kan het ook in de kindertijd beginnen6.
PsA komt vaker voor bij mensen die al psoriasis hebben, een inflammatoire huidaandoening die dikke, verheven, schilferige plekken veroorzaakt4. Ongeveer één op de vijf mensen met psoriasis heeft ook PsA7. PsA ontwikkelt zich vooral bij mensen die psoriasis hebben op hun nagels, hoofdhuid of rond hun anus8, en bij mensen die psoriasis hebben op meerdere plekken van hun lichaam5.
De meeste mensen met zowel PsA als psoriasis hebben al lange tijd psoriasis voordat ze gewrichtsproblemen ontwikkelen. Ongeveer 15 op de 100 mensen met beide aandoeningen ontwikkelen eerst PsA, en nog eens 15 op de 100 ontwikkelen tegelijkertijd zowel psoriasis als PsA4.
Image
Welke gebieden van het lichaam worden aangetast door PsA?
PsA kan verschillende delen van het lichaam aantasten, waaronder:1
- Perifere gewrichten (in de armen en benen, inclusief distale gewrichten in de vingers en tenen).
- Axiale gewrichten (gewrichten van de wervelkolom, waaronder het SI-gewricht waar de wervelkolom met het bekken verbonden is).
- Entheses (de verbindingen tussen pezen of ligamenten en botten).
| Normal joint | Normaal gewricht |
| Enthesis Bone | Enthesis bot |
| Ligament | Ligament |
| Articular cartilage Synovium | Gewrichtskraakbeen Synovium |
| Enthesitis Tendon | Enthesitis pees |
| Muscle | Spier |
| Synovitis (RA) | Synovitis (RA) |
| Synovitis | Synovitis |
| Enthesitis (PsA, SpA) | Enthesitis (PsA, SpA) |
Sommige mensen met PsA hebben symptomen in slechts één of twee gewrichten, terwijl bij anderen meerdere gewrichten en enthesen zijn aangetast. PsA heeft echter de neiging om een patroon te volgen door specifieke gewrichten aan te tasten, waaronder4:
- Distale artritis: tast alleen vingers en tenen aan.
- Asymmetrische oligoartritis: minder dan vijf kleine of grote gewrichten aangetast, maar niet aan beide kanten (bijv. één elleboog maar niet de andere).
- Symmetrische polyartritis: vijf of meer gewrichten aan beide zijden van het lichaam (bijvoorbeeld beide knieën). De symptomen lijken op die van reumatoïde artritis.
- Artritis mutilans: dit vervormt en vernietigt de gewrichten en verkort vaak aangetaste vingers of tenen.
- Spondyloartritis: tast axiale gewrichten aan.
Polyartritis is het meest voorkomende patroon4.
Image
Wat veroorzaakt PsA?
PsA wordt niet veroorzaakt door overbelasting van gewrichten of veroudering. Het is een auto-immuunziekte, wat betekent dat het immuunsysteem, dat normaal beschermt tegen infecties, de lichaamseigen weefsels aanvalt. Er komen ontstekingseiwitten vrij die cytokinen worden genoemd en die ontstekingen en schade veroorzaken, in dit geval aan de gewrichten1,4. PsA lijkt zich te ontwikkelen door een combinatie van genetische, immunologische en omgevingsfactoren1,4.
Genetische factoren
Ongeveer vier op de 10 mensen met psoriasis of PsA hebben een familiegeschiedenis van een van beide ziekten4. Het risico op het ontwikkelen van PsA als een familielid het ook heeft is ongeveer hetzelfde als het risico op het ontwikkelen van PsA voor iemand die al psoriasis heeft4. Bepaalde genen zijn gekoppeld aan een verhoogd risico op het ontwikkelen van PsA, en ook aan de ernst van de ziekte1,4.
Omgevingsfactoren
Omgevingsfactoren kunnen PsA uitlokken bij patiënten met een genetisch risico. Deze factoren zijn onder andere onbalans in het darmmicrobioom, obesitas, mechanische stress of letsel aan gewrichten, roken en bepaalde infecties (waaronder streptokokken en HIV-infectie)1,4.
Immunologische factoren
Mensen met PsA hebben een overactief immuunsysteem. Dit omvat een verhoogd aantal specifieke eiwitten (cytokinen) die ontstekingen aanwakkeren en een ontstekingsremmende cascade op gang brengen. Deze cascade leidt tot gewrichtsontsteking en schade1,4. Bij mensen met een genetisch risico kunnen omgevingsfactoren deze ontstekingsreactie uitlokken1,4.
Referenties
- Azuaga AB, Ramírez J, Cañete Psoriatic Arthritis: Pathogenesis and Targeted Therapies. Int J Mol Sci. 2023;24(5).
- Haroon M, Gallagher P, FitzGerald Diagnostic delay of more than 6 months contributes to poor radiographic and functional outcome in psoriatic arthritis. Ann Rheum Dis. 2015;74(6):1045-50.
- Tillett W, Jadon D, Shaddick G, Cavill C, Korendowych E, de Vries CS, et Smoking and delay to diagnosis are associated with poorer functional outcome in psoriatic arthritis. Ann Rheum Dis. 2013;72(8):1358-61.
- Gladman D, Ritchlin UpToDate Patient education: Psoriatic arthritis (Beyond the Basics) 2024 [Beschikbaar op: https://www.uptodate.com/contents/psoriatic-arthritis-beyond-the-basics#H1.
- Ocampo DV, Gladman Psoriatic arthritis. F1000Res. 2019;8. Faculty Rev-1665.
- Ogdie A, Weiss P. The Epidemiology of Psoriatic Arthritis. Rheum Dis Clin North Am. 2015; 41(4): 545–568.
- Alinaghi F, Calov M, Kristensen LE, Gladman DD, Coates LC, Jullien D, et Prevalence of psoriatic arthritis in patients with psoriasis: A systematic review and meta-analysis of observational and clinical studies. J Am Acad Dermatol. 2019;80(1):251-65.e19.
- Wilson FC, Icen M, Crowson CS, McEvoy MT, Gabriel SE, Kremers Incidence and clinical predictors of psoriatic arthritis in patients with psoriasis: a population-based study. Arthritis Rheum. 2009;61(2):233-9.
Register
Zorgverleners: registreer hier voor toegang tot up-to-date informatie over de behandeling van PsA.
Gerelateerde artikelen
Artikel
4 mins
Impact van artritis psoriatica
Artikel
4 mins
Behandeling van artritis psoriatica
Artikel
3 mins