Tip 2 Diyabet ve Covid-19
Covid-19 kısa bir süredir hayatımızda olmasına rağmen bu konuda çok sayıda yayın yayınlanmakta ve tecrübeler her gün artmaktadır. Bu sayfadaki bilgiler hazırlandığı tarih olan 4 Eylül 2020 itibariyle günceldir.
Covid-19 enfeksiyonunun diyabetli hastalarda daha ağır seyrettiği, mortalite ve morbiditeyi artırdığı bilindiği için pandemi döneminde diyabet yönetimi üzerinde çok konuşulan bir konu olmaya devam etmektedir.1
Covid-19’a yakalanan diyabetlilerde, hastalığın seyrini belirleyen en önemli faktörlerin yaş, metabolik kontrol düzeyi, eşlik eden hastalıklar olduğu bilinmektedir.2 Bunların içinden değiştirilebilir tek faktör olan metabolik kontrol düzeyidir. İyi glisemik kontrol her zaman olduğu gibi bu dönemde de diyabet hastaları için son derece önemlidir. Çin’de 7336 Covid-19 hastasının retrospektif analizinde glisemik kontrol düzeyi iyi olan diyabet hastalarında %1.1 olan mortalitenin, metabolik kontrolü bozuk olanlarda %11’e yükseldiği saptanmıştır.2
Ayrıca Covid-19 enfeksiyonu metabolik kontrolü iyi olmayan prediyabet olgularında aşikar diyabetin ortaya çıkmasına neden olabilir.3
Glisemik kontrolün Covid-19 sürecindeki önemi nedeniyle Tip 2 diyabet hastalarının mevcut tedavilerinin nasıl düzenlenmesi gerektiği ön plana çıkan bir konu olmuştur. Enfekte olmayan hastalarda daha sık kan şekeri kontrolü, iyi hidrasyon ve düzenli beslenme, hafif egzersiz ile hareketli bir yaşam sürmeleri, mevcut tedavilerini aksatmamaları önerilir.4
Covid-19 ile enfekte diyabet hastalarında ise tedavi planını belirlemek için hastalık şiddeti değerlendirilmelidir. 2 Ağustos 2020 tarihli Sağlık Bakanlığı Covid-19 rehberinde hafif pnömonili olguların evde takibi önerilmektedir. Diyabetli kişilerde hastalık daha ağır seyredebildiği için, bu hastaların daha sık kontrolü ve şikayetleri geçmezse veya ağırlaşırsa vakit kaybetmeden hastaneye başvurmaları yönünde bilgilendirilmeleri gerekir.5
Ayaktan izlenen hastalarda tedavi değişikliği önerilmemekle birlikte mevcut tedavilerin olası yan etkileri göz önüne alınmalıdır.4
- Metformin ----- laktik asidoz riski
- SGLT-2İ ----- volüm kaybı, asidoz riski
- Sulfonilüreler ----- hipoglisemi riski
- Pioglitazon ----- sıvı yüklenmesi
- DPP4-i ----- enfeksiyonlara yatkınlık
- GLP-1RA ----- anoreksi, bulantı, kusma, volüm kaybı, kilo kaybı
Hastaneye yatış kriterlerini karşılayan Covid-19 hastalarında glisemik kontrol için insülin kullanımı ön plana çıkmaktadır. Diğer antidiyabetiklerin kullanımı hasta özelliklerine ve hekimin klinik kararına göre düzenlenir.
Referanslar:
- The Novel Coronavirus Pneumonia Emergency Response Epidemiology Team. China CDC Weekly, 2020, 2(8): 113-122.
- Zhu L et al. Cell Metabolism 2020, 31, 1–10.
- Yang JK, Lin SS, Ji XJ, Guo LM. Acta Diabetol. 2010;47(3):193–199. doi:10.1007/s00592-009-0109-4.
- Türkiye Endokrinoloji ve Metabolizma Hastalıkları Derneği Covid-19 önerileri. http://temd.org.tr/covid-19-bilgilendirme-ve-hekimler-icin-sorular.
- Sağlık Bakanlığı Covid-19 Rehberi. 2 Ağustos 2020. https://covid19bilgi.saglik.gov.tr/depo/rehberler/covid-19-rehberi/COVID...